Pont'ezzu

A sei chilometri da Illorai, sul fiume Tirso, c'è un ponte chiamato Pont'Ezzu. In origine edificato dai Romani, il ponte ha subito distruzioni e rifacimenti per diversi secoli, sino alla forma attuale a schiena d'asino con tre arcate, la quale risale al XII  secolo, che si deve ai Pisani.  La struttura si presenta intatta.

“Il ponte vecchio di Illorai — scrisse La Marmora. dopo averlo attentamente visitato — è incrollabile perché l'architetto scelse il sito opportuno dove l'innalzarono, cioè fra due rocce granitiche cui è appoggiato. Esso ha tre arcate e mezzo a sesto acuto da 15 metri di luce; la sua lunghezza e di metri 35. Sarà un monumento eterno, che ricorde­rà la previdenza degli antichi di fare opere, durature ai posteri”.

Costruito nel XIV secolo su preesisten­te struttura romana, il ponte ezzu», che si trova a pochi chilometri dal paese, fa ancora bella mostra di sé, quasi a confermare la profezia del generale piemontese

Pont'ezzu.  Pontetzu.  Chircamus de connòschere su logu, proite si narat Pontetzu (ponte betzu) e ite bi at de nàrrere. Est unu ponte antigu  romanu-pisanu, in terrinos de Illorai, in Luche, inue b’est sa crésia intitulada "a Maria de nives" e acurtzu a Sos Banzos ue bi essit abba "minerale sulfurea ferruginosa" bona pro curare reumatismos, sciàtica e àteru... Su ponte est fatu in su riu Tirsu subra de sa roca frimma, serbit pro iscassiare a cara a sa Barbàgia e Baronia dae su caminu – Bia de Logu - chi pigat dae su cabu de Zosso, colat in Màrghine, Gocèanu e andhat a Logudoro e Meilogu. In zerru, candho s’abba de su riu si artzaiat prus de unu metre, fit s’únicu logu inue unu carru a boes, zente a pè o a cadhu, cun bestiàmine a truva, podiat giumpare. In deghinas de chilómitros, ne a s'ala de suta ne a s'ala de susu, b'aiat àteru zumpadorzu. Pensamus chi podimus nàrrere, chi candho l’ant fatu, no si giamaiat Pontetzu. At leadu custu númene solu candho in su 1856 ant fatu s'istradone provinciale Núoro-Macumere, chi passat a duos chilómitros piús suta, in localidade de Iscras, e aiant fatu su ponte, un’àteru, nou (su situ si narat, e deallu, Pontenou) lampadu a terra dae s'undha de su riu de una temporada. Custu l’ant torradu a fàghere in su 1930. Dae cust'òpera noa, utilizendhe su caminu de su carru betzu, sighit s'istradone, biancu, in totu sas bidhas de sa Costera-Gocèanu e arrivat a Utieri. (sighidi)